Αρίστιππος

I

Όνομα τριών φιλοσόφων από την Κυρήνη.

1. Φιλόσοφος (Κυρήνη 435 – 360 π.Χ.). Σύγχρονος του Πλάτωνα. Σε νεαρή ηλικία γνώρισε τη διδασκαλία του Πρωταγόρα και αργότερα στην Αθήνα συναναστράφηκε με τον Σωκράτη χωρίς να γίνει όμως μαθητής του. Ήδη σε διάλογό του, που διασώζεται στα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντα, ο Α. αντιδικεί προς τον Σωκράτη και υποστηρίζει τον σοφιστικό υποκειμενισμό και ιδίως ηδονιστικές αρχές. Γίνεται έπειτα ιδρυτής της Κυρηναϊκής σχολής και επισκέπτεται διάφορες πόλεις που είχαν προσελκύσει τότε επιφανή φιλοσοφικά πνεύματα, ιδίως στις Συρακούσες, όπου συνδέεται με τον τύραννο Διονύσιο. Μεταγενέστεροι μελετητές τον παρουσιάζουν δουλοπρεπή και είναι οπωσδήποτε γεγονός ότι ήταν εύκαμπτος κι ευπροσάρμοστος, πράγμα που βρίσκεται σε αρμονία με τη φιλοσοφία του. Είναι χαρακτηριστικό ότι παρέμεινε μέχρι τέλους φίλος του Διονυσίου, τόσο του Πρεσβύτερου όσο και του Νεότερου, ενώ ο Πλάτων ήρθε σε σύγκρουση με τους τυράννους. Στη διδασκαλία του ο Α. διακηρύσσει την αρχή της ηδονής ως φυσικό και νόμιμο κριτήριο της πράξης και όλης της ανθρώπινης ζωής. Κατά τον Α., η ηδονή είναι η φυσική επιδίωξη κάθε ζωντανού όντος και βασική πηγή της είναι κάποιες κινήσεις που προκαλούνται εσωτερικά χάρη στις αισθήσεις, δεκτικές ερεθισμάτων του εξωτερικού κόσμου. H κατοχύρωση όμως της ηδονής, που κινδυνεύει να μετατραπεί σε οδύνη αν επικρατήσει το πάθος, προϋποθέτει λογικό έλεγχο και εξασφαλίζεται με σωστή παιδεία. Αλλά η παιδεία αυτή έχει πάντα στόχο την εδραίωση της ηδονής, που δεν νοείται από την Κυρηναϊκή σχολή ως ηθική ή πνευματική μακαριότητα, όπως την αντιλαμβάνονται οι στωικοί, ακόμα και o Επίκουρος, ή σε νεότερους χρόνους ο Ολλανδός φιλόσοφος Σπινόζα. Επειδή γεννήθηκε σε εποχή κρίσης των καθιερωμένων αξιών, η διδασκαλία του Α. του Κυρηναίου και της σχολής του δεν έμελλε να έχει σημαντική επίδραση στη μεταγενέστερη πορεία της φιλοσοφίας.

2. Α. ο Νεότερος (4ος αι. π.Χ.). Εγγονός του προηγούμενου από την κόρη του Αρήτη, που διδάχτηκε από τον πατέρα της την ηδονιστική φιλοσοφία και τη δίδαξε στον γιο της, που ονομάστηκε για τον λόγο αυτό μητροδίδακτος. Διαδέχτηκε τη μητέρα του στη σχολαρχία της Κυρηναϊκής σχολής και συστηματοποίησε την ηδονιστική φιλοσοφία του παππού του.

3. Α. ο Ακαδημαϊκός (3ος αι. π.Χ.). Ανήκε στη Μέση Ακαδημία. Ήταν ο καλύτερος μαθητής του Λακίδη και ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει το έργο του Περί φυσιολόγων.

II

Όνομα δύο τυράννων του Άργους.

1. Α. Α’ (3ος αι. π.Χ.). Ως σύμμαχος του Μακεδόνα βασιλιά Αντιγόνου Α’ Γονατά, τοποθετήθηκε από αυτόν τύραννος στο Άργος, όταν απέτυχε η εξέγερση των δημοκρατικών και του συμμάχου του βασιλιά της Ηπείρου Πύρρου (272 π.Χ.).

2. Α. B’ (; – 234 π.Χ.). Ήταν γιος του Αριστόμαχου Α’. Φιλονίκησε με τον Άρατο τον Σικυώνιο και νικήθηκε τελικά από αυτόν στη μάχη στις Κλεωνές. Προσπάθησε να διαφύγει και σκοτώθηκε από έναν Κρητικό μισθοφόρο.